سرطان را بهتر بشناسیم. سرطان فقط یک بیماری نیست بلکه یک گروه بزرگ از ناهنجاری‌ها با نشانه‌های مختلف است. می‌توان گفت که همه سرطان‌ها علل بنیادین مشابهی دارند. در همه سرطان ها،تکثیر سلولی غیرقابل کنترل به چشم می‌خورد زیرا سیستم کنترلی آنها عملکرد طبیعی خود را از دست داده است. ریشه این مشکل خطاهای ژنی است که ممکن است به ارث رسیده باشند و یا به وسیله عوامل سرطان‌زا یا در روند پیری به وجود آیند.

عناوین مهم مقاله سرطان چیست به زبان ساده:

• تومورهای سرطانی (بدخیم و خوش خیم)
• تومورهای غیر سرطانی خوش خیم
• سرطان چگونه ایجاد می‌شود؟
• سرطان چگونه منتشر می‎شود؟

تومورهای سرطانی (بدخیم و خوش خیم)

سرطان رشد یا توده است که بافت‌های اطراف آن را تخریب می‌کند و احتمال پخش به سایر نقاط بدن را دارد. تکثیر سلول‌ و جانشینی آن به طور کنترل شده انجام میشود. امّا یک تومور بدخیم یا سرطانی توده‌ای سلول است که بیش از اندازه و به سرعت تکثیر می‌شوند و فانکشن طبیعی بافت خود را ندارد. سلول‌های جدید که اندازه و ظاهر نامنظمی دارند، شباهت کمی به بافتی که از آن برخاسته‌اند دارند همین شکل غیرطبیعی و اندازه‌های غیرمعمول به ما در تشخیص آنها کمک می‌کنند. رشد تومور تدریجی است و رفته رفته سلول‌های طبیعی را کنار می‌زند، در مرحله بدی عصب تحت فشار قرار می‌گیرد و باعث تراوش رگ‌های خونی و لنفی می‌شود. تشخیص تومور بدخیم و خوش خیم ضروری است. زیرا تومورهای بدخیم قابلیت انتشار در دیگر قسمت‌های بدن را تغییر دادند.

تومورهای غیرسرطانی خوش خیم

این نوع توموره ، تغییرات سلولی هستند که با افزایش تعداد عملکرد بافتی خود را حفظ کرده اند. به بافت‌های اطراف سرایت نمی‌کنند و اگر مشکلی به وجود نیاورند، نیازی هم به درمان ندارند. البته برخی از این تومورها به بافت‌های اطراف فشار می‌آورند و باید درمان شوند.

تومورهای خوش خیم غالباٌ درون کپسول فیبروزی قرار می‌گیرند. سلول‌های آنها کارکرد طبیعی ندارند امّا بسیار شبیه به سلول‌های طبیعی هستند که از آن منشأ گرفته‌اند.

سرطان چگونه ایجاد می‌شود؟

سرطان‌ها اصولاً به وسیله‌ای یک کارسینوژن یا همان عامل سرطان‌زا مثل برخی ویروس‌ها، تنباکو و … فعال می‌شوند. خطاهای وراثتی و ژنی نیز در این زمینه نقش دارند. این عوامل بخشی از DNA را که ژن‌های آنکوژن دارند، تخریب می‌کنند. آنکوژن‌ها مسئول کنترل فرآیندهای حیاتی سلول هستند، مثل:

تقسیم سلولی و رشد

بازسازی ژن‌ آسیب دیده 

توانایی محدودیت خطاهای سلولی

بسیاری از ژن‌های آسیب دیده در روند متابولیسم می‌شوند امّا برخی از آنها به تدریج در اثر برخورد طولانی مدت با عوامل سرطان‌زا تغییر می‌یابند یا جهش پیدا می‌کنند و در نتیجه کارکرد خود را از دست می‌دهند.

سرطان چگونه منتقل می‎شود؟

به پخش سلول‌های سرطانی متاستاژ میگویند. به تومور آغازگر ،اولیه و به توموری که در نقاط دیگر بدن پدید می‌آیند،  ثانویه گفته میشود.

تومورهای ثانویه پیدایش تصادفی ندارند بلکه هر تومور اولیه در ناحیه‌ای خاص تمایل بیشتری به متاستار دارد. مثلاً سرطان پستان تمایل دارد در استخوان‌ها و شش‌ها پخش شود. آنچه برای متاستاز لازم است این است که سلول‌های سرطانی بتوانند بر موانع سر راه خود غلبه کنند.

این موانع ممکن است گلبول‌های سفید یا سلاح‌های دیگر دستگاه ایمنی باشند. سلول‌های سرطانی پس از نفوذ به بافت سالم به ایجاد ساختار خون‌رسانی ویژه خود اقدام می‌کنند. آنها این کار را از طریق حمله به رگ‎های خونی انجام می‌دهند و با تولید مواد شیمیایی رگ‌ها را تحریک می‌کنند و باعث نشست و تراوش سلول‌های سرطانی از آنها می‌شوند. به مجموعه اقداماتی که منجر به تولید ساختار خونی جدید می‌شود، آنژیوژنزیز می‌گویند. مسیرهای اصلی گسترش سلول‌های سرطانی از راه لنف و خون است.

گسترش از راه لنف

دستگاه لنفی شبکه‌ای از رگ‎های دارای مایع لنف و گره‌های لنفی دارای گلبول سفید است. سلولهای سرطانی وارد یک رگ لنفی می‌شوند و به گره‌های لنفی می‌رسند و در این نقطه به تومور تبدیل می‌شوند. برخی نیز توسط گلبول‌های سفید تخریب می‌شوند و انتشارشان برای مدتی متوقف می‌شود.

گسترش از راه خون

سرطان‌های اولیه معمولاً در محل‌هایی که خون به خوبی به آنها می‌رسد، پخش می‌شود، اندامهای مانند کبد، شش‌ها و مغز این قابلیت را دارند. درمان آنها کبد دارای بیشترین و غنی‌ترین شبکه خونی است چون هم از قلب و هم از روده‌ها خون می‌گیرد. هنگامی که سلول سرطانی به مویرگ‌ها می‌رسد می‌تواند از آنها خارج شود و به بافت حمله کند.