افرادی است که قند خون بالایی دارند در معرض خطرات بسیار جدی قرار دارند و اگر نتوانند قند خون خود را کنترل کنند می‌تواند برای آنها بسیار خطرناک باشد. خصوصا اگر به طور ناگهانی قند خون افزایش یابد خطراتی همچون سکته قلبی، سکته مغزی یا خونریزی چشم و بیهوش شدن برای فرد دیابتی اتفاق خواهد افتاد. در این مقاله به این مواقع بحرانی می‌پردازیم و راه‌هایی برای پایین آوردن سریع قند خون را توصیه می‌کنیم.

بالا رفتن ناگهانی قند دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد مثل خوردن غذاهای ممنوعه و استرس و دلواپسی یکباره ممکن است یکی از عوامل این وضعیت را برای فرد باشد. اما چیزی که اهمیت دارد نحوه برخورد صحیح فرد و اطرافیان بیمار در چنین مواقعی است. خانواده بیمار باید راه های پایین آوردن سریع قند خون را بداند و سریعا وارد عمل شود.

برای این‌ منظور ابتدا باید دانست که قند خون بالا چقدر است تا در چنین مواقعی اقدام به پایین‌ آوردن آن کرد. یک فرد معمولی قند خونش در وضعیت ناشتا ۷۰ است و بعد از خوردن غذا قند خون به ۱۲۰ می رسد که جای نگرانی نیست. در افراد دیابتی قند ناشتا باید ۱۳۰ و بعد از غذا حدود ۱۸۰ باشد اگر در مواقعی تست قند خون دیدید که از عدد ۱۸۰ بالاتر بود و گاهی به ۴۰۰ تا ۶۰۰ نیز رسید حتما سریع آن را پایین بیاورد تا دچار عواقب مختلف نشوید.

روش اورژانسی پایین آوردن سریع قند خون

یکی از راه‌های که برای این موضوع پیشنهاد می‌شود استفاده از انسولین است البته انسولین برای افرادی که نیاز به آن دارند استفاده شود و باید پزشک‌ از قبل تجویز کرده باشد. در برخی از مواقع نیز پزشک اورژانس برای پایین آرودن سریع قند از انسولین استفاده می‌‌کند. ولی همیشه دسترسی به پزشک اورژانس نیست و خود فرد بیمار یا اطرافیان باید سریعا وارد عمل شوند. استفاده از داروهای قندی راه حل خوبی است. متفورمین داروی کنترل قند خون است که در دوزهای مختلفی برای افراد دیابتی استفاده می‌شود. این داروی اورژانسی قبل از خوردن غذا مورد استفاده قرار می‌گیرد.

همیشه بالا رفتن‌ ناگهانی قند خون نیست که دردسر ساز می‌شود در برخی مواقع نیز پایین آمدن قند خون نیز مشکلاتی را به وجود می‌آورد. افرادی که انسولین مصرف می‌کنند خیلی از مواقع دچار چنین مشکلاتی می‌شوند. این افراد به هیچ وجه نباید گرسنه بمانند زیرا در این صورت دچار ضعف شدید می‌شوند. در چنین مواقعی بهتر است یک چیز خیلی شیرین به بیمار داد تا بدن فوری واکنش نشان دهد تا قند خون کمی بالاتر بیاید. روش هایی دیگری نیز وجود دارند که قند خون را کاهش دهند که در ادامه به مهم‌ترین انها می‌ پردازیم.

روش های طبیعی پایین آوردن سریع قند خون

اگر دچار دیابت هستید باید راه های طبیعی پایین آوردن قند خون را نیز بدانید تا در مواقعی که انسولین در دسترس نیست با مواد غذایی قند را تنظیم کنید. مواد غذایی زیادی هستند که برای اینکار مناسب می باشند. کدام یکی از بهترین دارو برای کاهش قند خون است. کدام را به صورت بخار پز استفاده کنید تا تاثیر شگرف آن را ببینید. بامیه از دیگر مواد خوراکی پر مصرف در بین افراد دیابتی است آن را به صورت ترشی یا داخل خورشت استفاده کنید تا سریع قند خونتان کاهش یابد. غذاهای که دارای کروم و منیزیم هستند مانند کلم بروکلی خام یا خوراکی که دارای پروبیوتیک هستند مانند ماست، بهتر تست داخل ماست شنبلیله بریزید تا بهتر عمل کند.

ماهی، هویج، عدس، کلم، قهوه، شیر، سیر تند، دارچین و صدف و زیتون از جمله مواد غذایی است که مصرف آن برای کاهش دیابت است. یکی از مهمترین آنها نوشیدن سرکه سیب به صورت روزانه است. برخی از دانه های گیاهی نیز برای این مورد موثر هستند مانند تخم کتان، تخم آفتابگردان، تخم کدو، دانه چیا و .. که روش مصرف آنها با غذا یا به صورت جدا گانه است. دمنوش ها را از یاد نبرید مریم گلی، بابونه، چای سبز،  جنسینگ، پونه و چای ترش یا جای سرخ از جمله چای و دمنوش ها می باشند. دیگری میوه ها هستند میوه مانند گریپ فروت، بلوبری، سیب و موز کاملا رسیده و انگور سیاه که مصرف آنها بسیار توصیه می شود.

آش جو همراه با نان سبوس دار سریعا باعث کاهش قند می شود و همانند یک داروی قندی عمل می کند. آب نارنج برای غذا نیز یک راه حل ساده اما کاربردی خواهد بود. استفاده از دارچین در غذا یا دمنوش دارچین نیز روشی معقول و سریع است. استفاده از سیر خام و پیاز خام را فراموش نکنید. از مصرف مواد قندی که موجب تشدید قند می شود جدا بپرهیزید.

یک مقاله به شکل کامل در مورد رژیم غذایی برای کاهش قند خون در مجله سلامت دکتر کو وجود دارد که توصیه می‌کنم حتما مطالعه کنید.

فعالیت هایی که موجب پایین آوردن سریع قند خون

پیاده روی کنید! هنگامی که دچار افزایش قند خون شدید سریعا اقدام به پیاده روی با سرعت بالا کنید تا ضربان قلب افزایش یافته و قند مصرفی به انرژی تبدیل شود. آب زیادی بنوشید! نوشیدن مایعات زیاد غیر قندی نیز اثر بخش است زیرا باعث تخلیه ادرار می شود و بخشی از قند اینگونه تخلیه می شود. یک فعالیت جالب اینکه به صورت مستمر سنگ پا را به کف پای خود بکشید این کار باعث تنظیم قند خون بدن می شود. خونسردی خود را حفظ کنید! در مواقعی که استرس دارید یا اینکه عصبانی می شود بدن بیشتر کورتیزول و گلوکارون ترشح می کند که باعث افزایش قند خون می شود.

مقاله کنترل دیابت با برنامه‌های ورزشی را حتما مطالعه کنید.

جمع بندی

همانطور که بیان کردیم قند خون بالا مضرات زیادی را برای بدن ایجاد می کند شاید برای شما هم این موضوع اتفاق افتاده باشد و از خطرات آن آگاه هستید. در مواقعی که فرد دچار افزایش قند خون شده است عاقلانه ترین راه استفاده از تیم سلامت است. اما اگر دسترسی نبود با دارو قند را کاهش دهید زیرا تاثیر دارو از مواد خوراکی سریعتر است. اما اگر میزان بالا رفتن قند به قدری است که لزومی به دارو ندارد با مواردی که بیان کردیم اقدام به کاهش قند خون کنید.

سبک زندگی سالم که در کلینیک سلامت ایرانیان توسط تیمی از پزشکان آماده شده تنها راه درمان دیابت به روش علمی است که حتما در مورد آن بخوانید. سلامت بیماران دیابتی اهمیت زیادی دارد خود فرد باید تمامی این موارد را بداند و حتی اطرافیان بیمار نیز باید از نحوه تغذیه و دوز مصرف دارو و انسولین او خبر داشته باشند تا بتوانند در مواقع لزوم از آنها استفاده کنند.

ورزش حساسیت بدن به انسولین را افزایش داده و باعث تنظیم قند خون می شود.و باعثت کنترل بیماری دیابت می‌شود. همچنین ورزش کردن در تنظیم فشارخون موثر است. ورزش کردن با کاهش توده چربی بدن به کاهش وزن کمک می‌کند. کاهش وزن ناشی از ورزش، باعث کاهش بافت چربی می‌شود، بنابراین مقاومت به انسولین در سلولها کاهش یافته و به این ترتیب مصرف داروهای خوراکی پایین آورنده قند خون کم می‌شود. با انجام ورزش‌های برنامه ریزی شده، بافت چربی کاهش یافته و توده عضلانی افزایش می‌‎یابد.

ورزش مناسب، تناسب عضلات را بالا می‌برد. تحقیقات نشان داده است که انقباضات عضلانی و عمل انسولین هر دو با هم مصرف گلوکز در طول ورزش را زیاد می‌کنند. و باعث آمادگی عضلات می گردد .ورزش باعث افزایش انرژی و کاهش استرس می‌شود.

همراه با کنترل مطلوب قندخون و انجام تمرینات ورزشی مرتب، مصرف قرصهای خوراکی در برخی افراد دیابتی غیروابسته به انسولین کم می‎شود و در بیماران دیابتی دریافت کننده انسولین نیز به علت وضعیت مطلوب متابولیک، میزان انسولین تزریقی کاهش می‎یابد. مطالعات نشان داده است که در ماههای اولیه شروع برنامه های ورزشی، انسولین تزریقی گاهی تا ۲۰% یا حتی بیشتر کاهش می‌یابد.

زمان مناسب برای ورزش کردن

همیشه از پزشکتان درباره زمان ورزش سوال کنید. پزشک بر اساس برنامه رژیم غذائی و داروهای مصرفی شما، بهترین زمان ورزش را مشخص می‌کند.

ورزش اگر در شرایط مناسب صورت گیرد یعنی بیماری قندخون نسبتاً کنترل شده داشته باشد، غلظت گلوکز پلاسما را ثابت نگه میدارد. علت این پدیده توازن بین برداشت گلوکز توسط عضلات و تولید متقابل گلوکز در کبد است.

برای افراد دیابتی، ۱ تا ۳ ساعت پس از مصرف غذا، مناسب ترین زمان برای ورزش کردن است.کنترل قند با دستگاه گلوکومتر، قبل، حین و پس از ورزش لازم است.

در دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ که انسولین تزریق می کنند، وقتی قند خون بالای ۲۵۰ میلی گرم باشد، ورزش کردن در این زمان باعث افزایش قند خون می شود.

آیا ورزش باعث افت قند خون می شود؟

در بیماران دیابتی که انسولین تزریق می کنند، فعالیت بدنی باعث افت قند خون می شود.

افت قند خون ممکن است حین ورزش و یا بلافاصله بعد از ورزش یا حتی ۶ الی ۱۰ ساعت بعد از ورزش (افت قندخون تاخیری) ایجاد شود.

برای ورزش صبحگاهی بیشتر از ۱ ساعت، انسولین شفاف (رگولار) صبح و برای ورزش عصر بیشتر از ۱ ساعت، انسولین شیری (ان پی اچ) صبح، با نظر پزشک کاهش داده شود.

همچنین در مورد کم کردن دارو از پزشک خانواده خود سوال نمائید.هرگز زمانی که قند خون شما خیلی پایین است، ورزش نکنید.

اگر بیشتر از یک ساعت ورزش می کنید در فواصل منظم، می بایست قندخون خود را اندازه گیری نمائید. همیشه مقداری مواد قندی زودجذب و غذا همراه داشته باشید تا در صورت افت قندخون، میل نمائید.

آیا هر نوع ورزشی می توان انجام داد؟

ورزش هائی که باعث بالا رفتن فشار در مویرگ های شبکیه چشم می شود مانند بلند کردن وزنه سنگین، ممکن است مشکلات چشمی شما را افزایش دهد.

اگر دچار اختلال حسی در پاها هستید، پیاده روی طولانی، ممکن است باعث آسیب رساندن به پاها گردد.

مراقبت از پاها هنگام ورزش

هنگام ورزش، کفش راحت بپوشید، بطوری که کل پاها را بپوشاند و از جوراب ضخیم نخی استفاده نمائید که عرق پاها را جذب و پاها را محافظت نماید.

بعد از ورزش، پاهای خود را از نظر بریدگی، تاول، زخم، تورم بررسی نمائید.

نکته مهم حین ورزش برای کنترل دیابت

ورزش قندخون بالا را بالاتر و قندخون پایین را پایینتر می آورد، بنابراین بهترین زمان ورزش، زمانی است که قندخون کنترل شده باشد.

قندخون افراد دیابتی که انسولین تزریق می کنند، در هنگام ورزش باید بین ۲۴۰-۱۰۰ میلی گرم باشد.

بیماران دیابتی که مبتلا به مشکلات قلبی، نارسائی کلیه، اختلالات چشمی می باشند، انجام ورزش های سبک توصیه می گردد. شدت ورزش، باید در حدی باشد که صحبت کردن عادی، خیلی دچار مشکل نشود.

حرکات کششی

بیماران دیابتی می توانند ۲ تا ۳ روز در هفته و بین ۱۵ تا ۳۰ ثانیه برای هر حرکت کششی وقت بگذارند.

نوع حرکات کششی برای اندام های فوقانی و تحتانی ۴ تا ۵ حرکت می باشد.

تحرکات معمول روزانه برای کنترل دیابت

قدم زدن هنگام مکالمه تلفنی، بازی با بچه ها، بلند شدن از جای خود و تعویض کانال تلویزیونی بجای استفاده از کنترل، باغبانی در باغچه کوچک، شستن اتومبیل شخصی بجای بردن به کارواش، پارک کردن وسیله نقلیه در فاصله دورتری از مرکز خرید با انگیزه پیاده روی اجباری، استفاده از پله بجای آسانسور و نظیر این قبیل فعالیتها ….

نکاتی که بیماران دیابتی باید در هنگام ورزش کردن رعایت کنند :

1.     کنترل قندخون می باید قبل ،حین و بعد از ورزش انجام شود

2.     از وقوع افت قندخون در طول ورزش می بایستی با اجرای توصیه‎های زیر جلوگیری کرد :

      –       شروع ورزش 2 ـ 1 ساعت بعد از صرف غذا

      –       مصرف 40ـ 20 گرم کربوهیدرات اضافی پیش از ورزش و هر یک ساعت در طول ورزش

      –      پرهیز از ورزشهای سنگین در هنگامی که انسولین تزریق شده بیشترین اثر خود را پیدا می‎کند.

      –      حرکت دادن قسمتهایی از بدن که انسولین در آنها تزریق نگردیده است ( به منظور پیشگیری از جذب سریع انسولین )

       –      کاهش میزان انسولین تزریقی به میزان 50 ـ 30 درصد در صورت لزوم (کوهنوردی، ورزشهای طولانی  مدت )

3.  بعد از ورزشهای طولانی قندخون کنترل گردد و کربوهیدرات ( مواد قندی ) اضافی مصرف شود. این عمل از افت قندخون که ممکن است به صورت تأخیری پدید آید، جلوگیری می‎کند

روش هایی که در این مقاله توصیه کردیم بخشی از فرآیند درمان دیابت در بیمارستان میلاد توسط تیمی خبره از پزشکان است.