ورزش باعث افزایش حساسیت بدن به انسولین، تنظیم قند خون و در نتیجه کنترل بیماری دیابت می‌شود. همچنین ورزش کردن در تنظیم فشارخون موثر است. ورزش کردن با کاهش توده چربی بدن به کاهش وزن کمک می‌کند. کاهش وزن مرتبط با ورزش، باعث کاهش بافت چربی می‌شود، بنابراین مقاومت به انسولین در سلولها کاهش یافته و مصرف داروهای خوراکی کاهش قند خون کم می‌شود. با انجام ورزشهای برنامه ریزی شده، بافت چربی کاهش و توده عضلانی افزایش می‌یابد.
ورزش مناسب، تناسب عضلات را بالا می‌برد.طبق تحقیقات، انقباضات عضلانی و عمل انسولین هر دو مصرف گلوکز در طول ورزش را زیاد می‌کنند و باعث آمادگی عضلات می گردد.
ورزش باعث افزایش انرژی و کاهش استرس می‌شود.
همراه با کنترل مطلوب قندخون و انجام تمرینات ورزشی مرتب، مصرف قرصهای خوراکی در برخی افراد دیابتی غیروابسته به انسولین کم می‌شود و در بیماران دیابتی دریافت کننده انسولین نیز به علت وضعیت مطلوب متابولیک، میزان انسولین تزریقی کاهش می‌یابد. طبق مطالعات ، در ماههای اولیه شروع برنامه های ورزشی، انسولین تزریقی گاهی تا ۲۰% یا حتی بیشتر کاهش می‌یابد.
زمان مناسب برای ورزش کردن
همیشه از پزشکتان درباره زمان ورزش سوال کنید. پزشک بر اساس برنامه رژیم غذائی و داروهای مصرفی شما، بهترین زمان ورزش را مشخص می‌کند.
ورزش اگر در شرایط مناسب صورت گیرد یعنی بیماری قندخون نسبتاً کنترل شده داشته باشد، غلظت گلوکز پلاسما را ثابت نگه میدارد. علت این پدیده توازن بین برداشت گلوکز توسط عضلات و تولید متقابل گلوکز در کبد است.
برای افراد دیابتی، ۱ تا ۳ ساعت پس از مصرف غذا، مناسب ترین زمان برای ورزش کردن است.کنترل قند با دستگاه گلوکومتر، قبل، حین و پس از ورزش لازم است.
در دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ که انسولین تزریق می کنند، وقتی قند خون بالای ۲۵۰ میلی گرم باشد، ورزش کردن در این زمان باعث افزایش قند خون می شود.
آیا ورزش باعث افت قند خون می شود؟
در بیماران دیابتی که انسولین تزریق می کنند، فعالیت بدنی باعث افت قند خون می شود.
افت قند خون ممکن است حین ورزش و یا بلافاصله بعد از ورزش یا حتی ۶ الی ۱۰ ساعت بعد از ورزش (افت قندخون تاخیری) ایجاد شود.
اگر بیشتر از یک ساعت ورزش می کنید در فواصل منظم، می بایست قندخون خود را اندازه گیری نمائید. همیشه مقداری مواد قندی زودجذب و غذا همراه داشته باشید تا در صورت افت قندخون، میل نمائید.
آیا هر نوع ورزشی می توان انجام داد؟
ورزش هائی که باعث بالا رفتن فشار در مویرگ های شبکیه چشم می شود مانند بلند کردن وزنه سنگین، ممکن است مشکلات چشمی شما را افزایش دهد.
اگر اختلال حسی در پاها دارید، پیاده روی طولانی، ممکن است باعث آسیب به پاها شود.
مراقبت از پاها هنگام ورزش
هنگام ورزش، کفش راحت بپوشید، بطوری که کل پاها را بپوشاند و از جوراب ضخیم نخی استفاده نمائید که عرق پاها را جذب و پاها را محافظت نماید.
بعد از ورزش، پاهای خود را از نظر بریدگی، تاول، زخم، تورم بررسی نمائید.
نکته مهم حین ورزش برای کنترل دیابت
- زمانی ورزش کنیم که که قندخون کنترل شده باشد.
- قندخون افراد دیابتی که انسولین تزریق می کنند، در هنگام ورزش باید بین ۲۴۰-۱۰۰ میلی گرم باشد.
- بیماران دیابتی که مبتلا به مشکلات قلبی، نارسائی کلیه، اختلالات چشمی می باشند، انجام ورزش های سبک توصیه می گردد. شدت ورزش، باید در حدی باشد که صحبت کردن عادی، خیلی دچار مشکل نشود.
حرکات کششی
بیماران دیابتی می توانند ۲ تا ۳ روز در هفته و بین ۱۵ تا ۳۰ ثانیه برای هر حرکت کششی وقت بگذارند.
نوع حرکات کششی برای اندام های فوقانی و تحتانی ۴ تا ۵ حرکت می باشد.
تحرکات معمول روزانه برای کنترل دیابت
راه رفتن حین مکالمه تلفنی
بلند شدن از جای خود و تعویض کانال تلویزیونی بجای استفاده از کنترل
باغبانی در باغچه
پارک کردن وسیله نقلیه در فاصله دورتر از مرکز خرید با انگیزه پیاده روی اجباری، استفاده از پله بجای آسانسور
نکاتی که بیماران دیابتی باید در هنگام ورزش کردن رعایت کنند :
1. کنترل قندخون می باید قبل ،حین و بعد از ورزش انجام شود
2. از وقوع افت قندخون در طول ورزش می بایستی با اجرای توصیههای زیر جلوگیری کرد :
– شروع ورزش 2 ـ 1 ساعت بعد از صرف غذا
– مصرف 40ـ 20 گرم کربوهیدرات اضافی پیش از ورزش و هر یک ساعت در طول ورزش
– ورزشهای سنگین را زمانی انجام دهید که انسولین تزریق شده در بیشترین حد تاثیر خود نباشد.
– حرکت قسمتهایی از بدن که انسولین در آنها تزریق نشده به منظور پیشگیری از جذب سریع انسولین.
– کاهش میزان انسولین تزریقی به میزان 50 ـ 30 درصد در صورت لزوم (کوهنوردی، ورزشهای طولانی مدت )
3. بعد از ورزشهای طولانی قندخون کنترل گردد و کربوهیدرات ( مواد قندی ) اضافی مصرف شود. این عمل از افت قندخون که ممکن است به صورت تأخیری پدید آید، جلوگیری می‌کند
روش هایی که در این مقاله توصیه کردیم بخشی از فرآیند درمان دیابت در بیمارستان میلاد توسط تیمی خبره از پزشکان است.
